سمینار آموزشی «الماس‌های پنج‌گانۀ تربیت نسل رسانه»، روز پنجشنبه، 21 دی 1402 برگزار شد. در این سمینار آموزشی با تدریس دکتر وحید مهران به راهکارهای تربیتی در حال حاضر، یعنی عصر رسانه، پرداخته شد.
همایش با قرائت قرآن و زیارت آل یاسین توسط استاد فضائلی آغاز شد. پس از آن دکتر مهران سمینار آموزشی را آغاز کردند.
یکی از مهم‌ترین چالش‌های تربیت برای معلمان و والدین، این است که رسانه به عنوان یک مهندس جدید در تربیت وارد شده است، و روز به روز سهم بیشتری را در این حوزه به خود اختصاص می‌دهد. رسانه بر سلامت جسمی، روحی و نوع تفکر کودکان و نوجوانان تاثیر می‌گذارد و ممکن است اثرات آن با تربیت مدنظر والدین و مربیان دینی در تضاد باشد.
دکتر وحید مهران پس از بیان مقدمات، پنج الماس تربیتی برای رسیدن به تربیت صحیح کودکان و نوجوانان را برشمردند. ایشان هدف اصلی را کنترل رسانه دانستند، نه حذف و ترد و انکار رسانه. عناوین این پنج راهکار تربیتی عبارت اند از:
- الماس اول: مدیریت ارتباط عاطفی
- الماس دوم: مدیریت دسترسی
- الماس سوم: مدیریت جایگزین‌سازی
- الماس چهارم: مدیریت تحلیل محتوا
- الماس پنجم: مدیریت فناورانه
در ادامه‌ی سمینار، جناب آقای بخشایش، مدیر کانون فرهنگی بصائر، به معرفی بصائر و فعالیت‌های آن در جهت ارتقای معلمان و مربیان دینی، قرآن و پروشی از نظر علمی و مهارتی پرداختند.
در پایان همایش، دوره‌های آموزشی بدون پیش‌نیاز بصائر معرفی شدند.
عناوین این دوره‌ها به شرح زیر است:
1. محور مقدس 1:
در این دوره در فضای درون شیعی، به دنبال پیدا کردن محور دین هستیم. ابتدا ضمن بیان تعریف صحیح دین به دور از پیش‌فرض‌های ضدّ دینی، سه جریان مهم دین‌ورزی در دنیای امروزی به نام «احکام‌محور»، «اخلاق‌محور» و «امام‌محور» معرفی می‌شود. سپس با نگرشی عقلانی، مبانی فکری «پلورالیسم» و «دلِ پاک» مورد نقد قرار می‌گیرد. در پایان با استناد به آیات و روایات، «امام» به نمایندگی از خدا، به‌عنوان محور دین معرفی می‌شود.
2. پاسخ به پرسش‌های بنیادین در قرآن و نهج البلاغه:
بزرگ‌ترین مشکل بشر امروز مواجه شدن با شک و تردید و حیرت است. این شک و تردید به خاطر این است که انسان نتوانسته است به سؤالات بنیادین خودش پاسخ دهد. چهار پرسش مهم از این سؤالات بنیادین عبارت اند از: من کیستم؟ این جا کجاست؟ به کجا می‌روم؟ و باید چه کنم؟
در این دوره به دنبال آن هستیم تا با مراجعه به قرآن و کلام امیرالمؤمنین علیه‌السلام در نهج‌البلاغه به این پرسش‌ها پاسخ دهیم.
3. تاریخ تحلیلی اسلام:
در این دوره ضمن تبیین اهمیّت مراجعه به تاریخ برای اتخاذ بخشی از عقاید و باورهای اصیل شیعی، رفتارهای منافقان صدر اسلام در آخرین روزهای عمر شریف پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله مورد بررسی دقیق قرار می‌گیرد تا از این رهگذر، جریان‌های وقایع بعد از شهادت رسول خدا صلی الله علیه و آله بهتر و بیشتر معنادار شود. سپس در ادامه به دوران حیات سه زمامدار بعد از آن حضرت، نگاهی کوتاه و گذرا خواهیم داشت. در ادامه به گزارش روایت جمع‌آوری قرآن از منظر شیعه و مقایسه آن با فرآیند تدوین قرآن از منظر مکتب خلفا پرداخته می‌شود. همچنین در مورد شیطنت‌هایی که در زمینه جمع‌آوری میراث رسول خدا صلی الله علیه و آله (اعم از مصحف شریف و روایات به جا مانده از ایشان) و منع و محدودیت‌هایی که در زمینۀ کتابت و نقل حدیث داشته‌اند، مباحثی ارائه شده و با اشاره به پیامدهای خطرناک این اعمال، به گوشه‌ای از تدابیر اهل بیت (علیهم السلام) در حفظ سنّت ذی‌قیمت شیعی اشاره شده است.
4. سواد رسانه ای 1:
در این دوره، موضوع اصلی شناخت تحلیلی رسانه فارغ از نوع و ابزارهای آن و تأثیرات گسترده آن در هویّت‌بخشی انسان‌های عصر جدید است. علاوه بر این، با تحلیل عمیق چرایی نیاز به سواد رسانه‌ای، به چیستی و تعریف مناسب و دقیق آن پرداخته می‌شود. از تأثیر فراگیر رسانه بر فکر آدمی تا نقش صنعتی شدن اقناع در دوران ما (صنعت رسانه) و اشباع اطلاعاتی ناشی از آن و افزایش کاربردهایش تا جایی که دیکتاتورهای جهان را به نگرانی وا داشته است، سخن به میان خواهد آمد. مهندس نوپایی که عدم آشنایی با او نشانه بیسوادی سپید است. با حل تمرین‌های مختلف نیز گامی استوار برای درک «چرایی نیاز به سواد رسانه‌ای» و «چیستی سواد رسانه‌ای» برداشته می‌شود تا روشن شود در بررسی پیام‌های رسانه‌ای، چه مؤلفه‌هایی باید مورد بررسی دقیق قرار گیرد. این بحث، مقدمه‌ای است برای ورود به مرزهای این دانش جدید و استراتژیک.
5. مهندسی من:
در این دوره بیان می‌شود که برای زندگی در هر دوره و زمان باید آن دوره و زمانه را خوب شناخت. در عصر «بحران هویّت» عوامل زیادی در شکل‌گیری شخصیّت افراد مؤثر هستند. همچنین هویّت فرد نیز تحت تأثیر مهندسی چند گروه، شکل می‌گیرد. برای مهندسی خودمان، برای «مهندسی من» آن هم در دورانی که فردایش با امروز بسیار متفاوت است باید «دوران ما» را خوب شناخت. هدف از این شناخت و آگاهی، مهندسی بهینه زندگی و به ویژه مهندسی آینده است. در این مسیر به برخی تلاش‌ها برای مهار آینده اشاره شده است.
6. آداب معلمی:
انسان‌ها در زندگی خود در مسندهای مختلفی قرار می‌گیرند و هر مسندی اقتضائات خاص خود را دارد. معلم در مسند بسیار خاصی نشسته است که آثار کار او تا نسل‌ها امتدا می‌یابد لذا بر معلم فرض است که از باید و نبایدهای این سمت باخبر باشد.اهمیت معلم در اسلام، بیانگر نقش و کاربرد او در جامعه است. در این دوره به نقش‌های اساسی معلم در دیدگاه اسلام، جایگاه اخلاق در معلمی، شیوه‌های تربیتی، تقسیم‌بندی مقاطع تربیت و مهم‌تر از همه به بایدها و نبایدهای معلمی پرداخته می‌شود.
7. مهارت جرأت‌مندی:
این دوره در قالب مجموعه علم زندگی طراحی شده است. بسیاری از آسیب‌های اجتماعی و اعتقادی و اخلاقی ناشی از ضعف شخصیت افراد و تحت تأثیر جمع واقع شدن به وجود می‌آید. از این نقیصه با عناوین دیگری چون «فقدان جرأت‌مندی» یا «ناتوانی در گفتن نه» یاد می‌شود. ترس زشتی که فرد از جمع و مردم دارد و در نتیجه رفتار خود را بر اساس سلایق دیگران تنظیم می‌نماید. در مقابل این فضا ترس زیبایی نیز از خداوند وجود دارد که قدرت آدمی را در مقابل هر آن کس غیر اوست، بالا می‌برد. در این مسیر تلاش شده جمع معقولی از مباحث اخلاق اسلامی و تکنیک‌های مشاوره و روانشناسی در جهت تغییر رفتار و مدیریت افکار به وجود آید.