گزارش نشست تخصصی چالشهای تربیت و سواد رسانهای در مدارس ایران
نشست تخصصی چالشهای تربیت و سواد رسانهای در مدارس ایران با حضور جمعی از مدیران و فعالان این حوزه، روز شنبه ۱۴ اسفند، برگزار و به صورت زنده در اینستاگرام و برنامه شاد پخش شد.
سخنرانان، جناب آقای دکتر محمود امانی تهرانی، جناب آقای دکتر مرتضی موسویان و جناب آقای دکتر علیرضا مؤذن، ضمن اشاره به مهمترین چالشها، اهداف و مباحث مطرح در زمینه آموزش سواد رسانهای را بیان کرده و راهکارهایی را تبیین نمودند.
همچنین در این نشست از مجموعه سه جلدی کتابهای سواد رسانه ای نوشته دکتر موذن که توسط انتشارات مدرسه به چاپ رسیده است، رونمایی شد.
همچنین بخوانید: گزارش کامل نشست تخصصی سواد رسانه ای به همراه فیلم کامل برنامه
خلاصه ای از فرمایشات جناب آقای دکتر امانی
دکتر امانی تهرانی، با شاره به اهداف و ماموریت های اصلی نظام های تربیتی در دنیا، به لزوم آموزش سواد رسانه ای در مدارس ایران تاکید کردند. در همین راستا در سال 95 ، درس تفکر و سواد رسانهای به عنوان یکی از دروس انتخابی در دوره متوسطه دوم، انتخاب شد.
برای نوشتن کتاب، به دنبال آن بودیم که این کتاب مسئله محور و کاربردی نوشته شود و باعث ایجاد تغییر مثبت در دانش آموزان شود.از این جهت رفتیم سراغ افرادی که ایدههای متفاوتی داشتند و به همت جمعی از افراد توانمند و متخصص در این زمینه کتاب «تفکر و سواد رسانه ای» تالیف شد.
بعد از انتشار کتاب، استقبال بسیار زیادی از آن شد. هم از جانب معلمان و دانش آموزان و هم از طرف سایر فعالان این حوزه. فعالیت های تکمیلی زیادی هم انجام شد، که یکی از این فعالیت ها تولید اثرهای پشتیبان در این زمینه بود. یکی از بهترین این کتابها، همین کتاب حاضر است که به همت آقای دکتر موذن نوشته شده است.
این اثر هم به لحاظ محتوا، محتوای فوق العاده مهم و ارزشمندی را ارائه می کند، هم به لحاظ روش، یک روش فوق العاده خلاقانه، جذاب و موثر را دست گرفته و به پیش می برد و هم به لحاظ تکنیکهای یاددهی-یادگیری بر اساس ادارهی کلاسهای درس طراحی شده است؛ یعنی هم مخاطب آزاد می تواند داشته باشد، در عین حال مخاطب متعهد و مقید هم می تواند داشته باشد. من معتقدم اگر یک روزی بخواهیم به عنوان تألیف موازی برای این کتاب تفکر و سواد رسانهای، کتابهایی افزوده شود یکی از کتابهای خیلی وجیه و قابل دفاع همین مجموعهای است که امروز رونمایی شده است.
من جا دارد که از انتشارات مدرسه که این اثر را تولید کرده به طور جدی تشکر کنم. نام انتشارات مدرسه و مهر او بر روی هر کتابی نشانهای از استاندارد بودن آن است و به نوعی تولیدات انتشارات مدرسه را می شود منطبق با استاندارهای مصوب شورای عالی آموزش و پرورش و مصوبهی جلسه ی 833 شورای عالی گرفت. من به سهم خود از زحمات آقای دکتر علی مؤذن بسیار سپاسگزارم.
خلاصه ای از فرمایشات جناب آقای دکتر موسویان
آقای دکتر موسویان در پاسخ به این سوال که اصلی ترین چالشی که آموزش و پرورش برای ارتقای سواد رسانه ای با آن روبه روست چیست؟ فرمودند: برای پاسخ به این سؤال ما باید ببینیم که در چه جایگاهی هستیم و باید در چه جایگاهی باشیم.
ابتدائا میخواهم این نکته را ذکر کنم که ما انقلابی را تجربه میکنیم که این انقلاب از نوع تحولی است با پسوندی از نوع پارادایمی. یعنی داریم انقلاب تحول پارادایمی را تجربه میکنیم. وقتی پسوند پارادایم را برای یک انقلاب میگذاریم به این معناست که این تحولات، هر روز ما را با تغییرات جدیدی رو به رو میکند. به آن معناست که آنچه که داریم برای اتفاقی که دارد میافتد کافی نیست!
به اعتقاد من ما در حال حاضر زیرساخت های لازم و ساختارهای مورد نیاز این انقلاب تحولی را آماده نکردهایم. مهمترین نکته کلیدی در تحولاتی که دارد به وجود میآید این است که این تحولات به ما دیکته میکند که نیازهای تو باید در هر موقعیتی، در همان لحظه برای شما مهیا بشود. حالا این کلید را بگیرید و با آن رویدادها را تفسیر کنید و سرمایه گذاریها را مدیریت کنید.
پارادایم جدید میگوید که شما باید یادگیری را جایگزین تدریس کنید. شما باید شایستگی به فرد منتقل بکنید تا مدرک. آنچه که ما اینجا از آن رونمایی میکنیم کتابهایی متفاوت است و باید این نوع نگاه و این نوع کتابها به وفور زیاد شود. باید این محتواها به گونهای باشد که به دانش آموز ما قدرت تفسیر و تشخیص بدهد.
خلاصه ای از فرمایشات جناب آقای دکتر مؤذن
آقای دکتر موذن، در ابتدای سخنان خود به تحولات ایجاد شده در عصر رسانه و عصر اشباع اطلاعاتی اشاره کردند. در این دوران شناخت رسانه یکی از الزامات زندگی است. ایشان در ادامه به مهندسی های بزرگ در دنیا با استفاده از ابزار رسانه اشاره کردند. مدیریت پول و رای مردم اتفاقی است که توسط شرکت های بزرگ و ابرسرمایه داران در کل دنیا در حال انجام است.
دو مسئله درباره تفکر انتقادی و سواد رسانه ای وجود دارد. اول این که ما شهروند قرن بیست و یکم هستیم و در این قرن، در عصر رسانهها زندگی میکنیم. در نتیجه یک نیاز جهانی به دانشی داریم که به آن تفکر انتقادی یا سواد رسانهای میگویند. نکته دوم، مسئلهای است که ما درون جامعهی خودمان داریم. ما یک شهروند ارزشی ایرانی هستیم.
یکی از چالش های مطرح در این زمینه این است که سواد رسانه ای را چگونه تعریف کنیم. همان طور که آقای دکتر امانی طرح فرمودند، سواد رسانه علم ارتباطات نیست، بلکه تفکر است. در رسانه تکنیک های اقناعی و مغالطات متعددی وجود دارد. سواد رسانه ای باید سنسورهای افراد را حساس کند تا بتواند این تکنیک ها را تشخیص دهد.
در سواد رسانه ای پنج سوال کلیدی مهم مطرح است که در تمام دنیا سکوی پرش به دنیای سواد رسانه ای است. اول این که چه کسی این پیام را به وجود آورده؟ یعنی فرستندهشناسی کنید. جلد سوم این کتاب، مهندس مخفی، راجع به فرستندهشناسی است. دوم: در ارسال این پیام چه تکنیک خلاقانه ای به کار رفته است؟ یعنی تکنیکهای اقناعی را بشناسید که انشاءالله در جلد شش این مجموعه ما به آن خواهیم رسید. سؤال سوم این است که چگونه ممکن است افراد مختلف به شکل های مختلف این پیغام را متوجه بشوند؟
اما غرض من سؤال چهارم است: چه دیدگاه، ارزش ها و چه نوع سبک زندگی و چه مقاصدی در این پیام بیان شده و از آن حذف شده است؟ کلمهی ارزشها در اینجا بهکار رفته است؛ مثلاً یکی از پدیدههایی که در رسانه خیلی هم زیاد است، شکستن کلیشهی نقشهای جنسیتی است. حالا آیا ما فقط باید بگوییم که بله این پدیده وجود دارد، یا باید بگوییم اسلام نظرش راجع به نقشهای جنسیتی چیست؟ باید تعیین تکلیف کنیم. اگر اینجا مخاطب ما این سؤال را از ما کرد، آیا ما توان دفاع از دیدگاه اسلام را داریم؟ اصلاً شناخت درستی از دیدگاه اسلام داریم که دید اسلام راجع به نقشهای جنسیتی چیست؟ اگر داریم میتوانیم دفاع کنیم یا نه؟
لذا داستان سواد رسانهای مقدمهای میشود برای دفاع از ارزشهای دینی. همه ما میدانیم که رسانه آنقدر قوی است که کسی اگر بخواهد به مقابلهاش برود، با بولدوزر از روی او رد می شود. پس داستان، رسانهستیزی نبوده است، بلکه رسانهشناسی است. در این فضا، با بهرهگیری از جذابیت رسانه این امکان برای ما وجود دارد که زیبایی های ارزشی خود را ترسیم کنیم.
تألیف مجموعه کتابهای سواد رسانهای
ما در این مجموعه کتابها، امیدواریم که یک مجموعه ی مرجع برای معلم های سواد رسانهای فراهم کنیم. سعی شده است که این کتاب به گونهای نوشته شود، که اگر معلمی خواست بیاید درسهایی از این کتاب را انتخاب کند و آنها را تدریس کند، امکانش کاملا در فضای تدوین کتاب دیده شده است.
همچنین بخوانید: معرفی مجموعه کتابهای سواد رسانهای نوشته دکتر علیرضا موذن
همچنین بخوانید: گزارش کامل نشست تخصصی سواد رسانه ای به همراه فیلم کامل برنامه