مخاطب ما در این نوشتار، مربیان و معلمانی هستند که با نوجوانان و جوانان سر و کار داشته و نسل آینده را تعلیم داده و تربیت می‌کنند. همه ما از بدو ورود به مدرسه و شاید فارغ التحصیلی، با معلمان و اساتید زیادی سر و کار داشته‌ایم، برخی از آنها اثرات مثبتی بر روی ما گذاشته‌اند و برخی اثرات منفی، برخی هم که شاید اکثریت باشند، بی‌اثر بودند.
اگر ما بخواهیم معلمی باشیم که اثرگذاری مثبتی در تربیت دینی و اسلامی متربی و دانش‌آموز خود داشته باشیم باید برخی از ویژگی‌های شخصیتی را در خود ایجاد کرده و پرورش دهیم. در اهمیت این موضوع همین بس که از مرحوم استاد روزبه نقل شده: دانش‌آموزان همان می‌شوند که ما هستیم نه آن که ما می‌گوییم. اما در این مختصر به برخی از ویژگی‌هایی که یک مربی و معلم اثرگذار، در تربیت دینی دانش‌آموزان و متربیان باید داشته باشد به صورت اجمالی خواهیم پرداخت.
1. مقبولیت و محبوبیت
مقبولیت از جمله شاخصه‌هایی است که یک معلم و مربی برای اثر گذاشتن در تربیت شاگردانش باید داشته باشد، این محبوبیت و مقبولیت اثرات قابل توجهی در جذب دانش‌آموزان دارد. از جمله ویژگی‌های اصلی که یک معلم و مربی محبوب باید داشته باشد عبارتند از: صبوری، تواضع، خوش‌خلقی، نظم، گشاده‌رویی، نظافت و آراستگی ظاهری، خوش‌مشربی، جاذبه معنوی، شخصیت گرم و صمیمی، موقعیت‌شناسی، مودب بودن، منعطف بودن و...
در این میان منعطف بودن یکی از ویژگی‌های بسیار مهم برای معلم اثرگذار است. در مواجهه با متربیان نسل فعلی، انعطاف‌پذیری معلم، کمک بسیاری بر تاثیرگذاری او می‌کند و عدم انعطاف او در برخورد با متربیان، موجب عدم پذیرش تعالیم او و عدم اثربخشی مثبت توسط او می‌گردد.
2. بهره‌مندی از معنویت
بهره‌مندی از معنویت یکی دیگر از شاخصه‌های مربی اثرگذار است. پیش از هر مسئله‌ای دانسته است به صورت مستقل انسان در امر هدایت اثرگذار نیست و هدایت بشر، تنها به دست خداست. متربیان اگر حضور خدا را در متن زندگی معلم حس کنند، به تدریج هم خودشان رنگ و بوی خدایی می‌گیرند و هم اثرپذیریشان از آن معلم بیشتر می‌شود و به او گرایش درونی پیدا می‌کنند. معلمی که در زندگی‌اش امام زمان عجل الله تعالی فرجه را داخل کرده و سپس دانش‌آموزانش را به سوی امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف سوق می‌دهد بی‌ذره‌ای تردید تاثیری به مراتب افزون‌تر دارد نسبت به زمانی که امام زمان در زندگی او محلی از اعراب ندارد.
توجه معلم به امور معنوی نه تنها بر جذب و تاثیرگذاری بر دانش‌آموز بلکه در تمام شئون کاری و زندگی خود معلم نیز موثر خواهد بود.
نمونه ای از درون مایه‌های معنوی اینچنین است:
تقید به واجبات دینی، وظایف خانوادگی و اجتماعی، ایمان به کار معلمی به عنوان وظیفه‌ای دینی و الهی و تعهدی به امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف، رنج بردن از مشکلات بچه‌ها، انحراف‌ها و ضعف‌های آنها، استمرار در مراقبت‌های نفسانی، باور به فرزندان امام زمان بودن بچه‌ها، باور به امانت الهی بودن بچه‌ها و عاجز دانستن خود در امر تربیت و هدایت در صورت نبود عنایات الهی و ...
شایسته است مربی همواره هنگام ورود به کلاس دست به دعا به درگاه الهی و توسل به اولیای خدا برداشته تا با عنایت الهی نواقصش جبران گردد تا بتواند بیش از پیش موثر باشد و البته باید به این نکته متوجه باشد که این دعا با هدف انجام وظایف تربیتی است نه کسب شهرت و خودنمایی.
در توصیه‌های دینی مواردی اشاره شده که عمل به آنها در جذب قلوب مردم موثر است، مانند نماز شب و ادعیه‌هایی نظیر دعای قاموس، تواضع، هدیه دادن، سلام کردن به دیگران، دست دادن، محبت، خدمت به مردم، خوب حرف زدن، خطاب کردن با نام مناسب و....
3. محترم بودن و احترام گذاشتن
احترام یکی دیگر از موارد مهم و شاخصه‌های اصلی برای معلم و مربی تاثیرگذار در تربیت دینی است. افرادی که رفتار‌های مودبانه دارند و به همه احترام می‌گذارند محبوب هستند. احترام گذاشتن به مخاطب سببِ احساسِ امنیت در آنها می‌شود از این رو دانش‌آموزان، نسبت به معلمی که حرمتشان را حفظ می‌کند و به آنها احترام می‌گذارد احساس امنیت دارند.
تجربه نشان داده است که احترام گذاشتن به بچه‌ها در موارد متعدد احساس آنها را نسبت به مربی مثبت و پذیرش آنها را از او به شدت تقویت می‌کند.
4. گذشت در امور شخصی
آخرین ویژگی مربی تاثیرگذار در تربیت دینی در این نوشتار، گذشت در امور شخصی است.
تحمل اذیت و آزار دیگران نسبت به خود، یکی از ویژگی‌های یک مربیِ تاثیرگذار است. اگر دانش‌آموزان ببینند که یک معلم نسبت به آزار دیگران بی‌تفاوت نیست و واکنش نشان می‌دهد اما درباره آزار دیدن خودش صبر و تحمل دارد در اغلب موارد بر طبق شواهد جذب او می‌شوند.
نوجوانان در این دوره زندگی بازیگوش و پرشور هستند و ممکن است گاهی اوقات نسبت به مربی خود حرکاتی انجام دهند که مورد آزار او شود اما هنگامی که معلم، بزرگوارانه برخورد می‌کند علاوه بر اینکه به شکل غیرمستقیم از او گذشت و بزرگ‌منشی را فرا می‌گیرند، محبت او نیز در دلشان ریشه می‌کند.
شکیباییِ مربی زمانی مهم‌تر می‌شود که شاگردان تعمدانه کارهایی انجام می‌دهند تا ظرفیت معلم را بسنجند، در اینجا اگر او برآشوبد، قافیه را باخته و دافعه ایجاد می‌شود و تاثیرگذاری خود را از دست می‌دهد. بنابر این سعه صدر، ظرفیت و تحمل بالا از بایسته‌های معلمی است که می‌خواهد در تربیت دینی دانش‌آموز موثر باشد.
نکته مهم این است که اگر آزار شاگردان متوجه معلم دیگری در فضای تربیت شد، معلمی که آن را می‌بیند و متوجه آن شده نیکو است مشفقانه به دانش‌آموزان در مورد این موضوع تذکر دهد.
در آخر این نگاشته به چند توصیه معنوی برای تأثیر بیشتر کارهایمان در مسیر هدایت متربیان می‌پردازیم:
- دعاگوی دانش‌آموزانمان باشیم، برای دانش‌آموزان طول عمر، دینِ سالم، اخلاقِ خوب و... بخواهیم.
- به نیابت از دانش‌آموزان در اماکن مقدسه زیارت کنیم.
- روزانه برای خود و دانش‌آموزانمان استغفار کنیم تا از سنگینی و آلودگی گناهان نجات بیابیم
- متربیان خود را مانند مادرِ حضرت مریم از شر شیطان به خدا بسپاریم.
- هدایت متربیان را به ائمه معصومین ع گره بزنیم و این امر را به آنان بسپاریم.
فالله خیر حافظا و هو ارحم الراحمین
برگرفته از کتاب مهارت‌های جذب دانش‌آموزان و تاثیر گذاری بر آنها و کتاب تربیت به روش سلطان بانو
ایتا
اینستاگرام
واتساپ
دیدگاه خود را بنویسید