خداشناسی در تربیت دینی

علم و آگاهی و معرفت نزد همگان پسندیده است. کسی در پسندیده بودن علم شک ندارد. حتی کسی که آگاه نیست، معرفت و علم ندارد، دوست ندارد به او بگویند جاهل!

در مقابل آن بی معرفتی بسیار مذموم است. اما بدمعرفتی بسیار بسیار بدتر و آسیب زننده تر از بی معرفتی است. کسی که معرفت ندارد، نمی‌داند، ادعایی هم ندارد. اما کسی که معرفتش به خطاست، در زندگی با ادعا و جسارت اشتباه می‌کند. مثلاً اگر کسی گمان کند که درمان یک بیماری را می‌داند، اما در واقع اشتباه باشد، بر آن اصرار می‌ورزد. اگر انسان بر مبنای بدمعرفتی عمل کند، یا بر مبنای آن قضاوت کند، به گناه می‌افتد.

در میان معرفت‌ها، مهم ترین، مؤثرترین، لازم ترین و اولین معرفت، معرفت خدای متعال است. معرفت خدای متعال مبنای خلقت است. خلقت از معرفی خدا آغاز شده است. در سوره‌ی روم، آیه‌ی 30، خدای متعال می‌فرماید که فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْهَا همان فطرت توحید است. همه خدا را به خوبی می‌شناسند. کسی نمی‌تواند خدا را خودش، از جانب خودش بشناسد. اما خدای متعال خودش را به همه معرفی کرده است. و بر این معرفی خلقت آغاز شده است و قابل دست کاری هم نیست (لَا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ). و خدای متعال بر این معرفی در سوره اعراف آیه 72 اقرار گرفته است. خدای متعال می‌فرماید: وَأَشْهَدَهُمْ عَلَىٰ أَنْفُسِهِمْ أَلَسْتُ بِرَبِّكُمْ؟ ما خود آن‌ها را بر خودشان شاهد گرفتیم که آیا من رب شما نیستم؟ قَالُوا بَلَىٰ همه اقرار کردند. به این شکل ما خلق شده ایم. لذا همه خدا را با عمق وجود می‌شناسند. اما چرا این همه گمراهی؟ چرا این همه اظهار و ادعای بی‌معرفتی برای انکار خداوند؟

اجازه بدهید، به یکی از آن‌ها اشاره کنیم. شاید یکی از پرتکرارترین موارد همین باشد. ما معمولاً خدا را از طریق حرف‌های دیگران می‌شناسیم. کمتر به سراغ خود خدا رفته ایم و از او بپرسیم: خدایا خودت را به ما معرفی کن. بگوییم: «اللّٰهُمَّ عَرِّفْنِي نَفْسَكَ، خودت را به من بشناسان.» خدای متعال خودش را در خلقت، در حوادث، در طبیعت، در زندگی، در اتفاقات و ... می‌شناساند. اما متأسفانه مبنای معرفت بسیاری از انسان‌ها حرف‌های دیگران و قضاوت و تحلیل دیگران است. این عقلاً پسندیده نیست. اگر شما پای حرف کودکان بنشینید، وقتی از پدر و مادرشان یاد می‌کنند و گزارش می‌دهند، یک پدر و مادری می‌سازند که اجازه نمی‌دهد آدم از زندگی لذت ببرد، محدود می‌کند و ... . از طرفی خود انسان موجودی است که مشکلات را که خودش ایجاد کرده است، گردن دیگران بیندازد. (خدایا ببخش) و چه کسی برای انسان‌ها بهتر از خدا!!

اگر کسی در زندگی به مشکلی برخورد کرده است، در جمعی که شما هم در آن نشسته اید، نمی‌گوید که «شما باعث مشکل من هستید!» چون شما حاضرید. سریع به او جواب می‌دهید که «این موضوع به من ربطی ندارد، من اصلاً قبلاً تو را ندیده ام...». مردم برای توجیه رفتارهای خودشان، برای این که مشکل را از گردن خودشان به گردن دیگران بیندازند. باری که به دوش خودشان است را به گردن دیگری بیندازند، خوب توجیه می‌کنند. خوب دیگران را مقصر می‌دانند. روزگار، طبیعت، شرایط، جامعه، مردم، فضای مجازی و ... . این رفتار شایع در انسان‌ها، متاسفانه درباره‌ی خدای متعال بسیار زیاد است. معمولاً همه‌ی مشکلات را به گردن خدا می‌اندزایم.

وقتی یک راه برای شناخت خدا وجود دارد، چرا بی‌راهه می‌رویم؟! چرا در زندگی وقت نمی‌گذاریم، فرصتی ایجاد نمی‌کنیم تا خدا را بشناسیم؟ همان طور که خودش معرفی کرده بشناسیم. خدای متعال کلام دارد. خدا قرآن فرستاده است. خودش را در قرآن معرفی کرده است، پس من مجاز نیستم بروم سراغ حرف دیگران. در این سری پادکست‌ها، بر آن بوده ایم تا با آرامش کلام خدای متعال را تلاوت کنیم و ببینیم خدای متعال خودش را چگونه معرفی می‌کند؟ با همه‌ی وجودمان تلاوت کنیم، انشاءالله.

1. آیه منتخب از جزء یک: سوره بقره - آیه 107

أَلَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ لَهُ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ وَلِيٍّ وَلَا نَصِيرٍ

2. آیه منتخب از جزء دو: سوره بقره - آیه 186

وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْيَسْتَجِيبُوا لِي وَلْيُؤْمِنُوا بِي لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ

3. آیه منتخب از جزء سه: سوره آل عمران - آیه 26

قُلِ اللَّهُمَّ مَالِكَ الْمُلْكِ تُؤْتِي الْمُلْكَ مَنْ تَشَاءُ وَتَنْزِعُ الْمُلْكَ مِمَّنْ تَشَاءُ وَتُعِزُّ مَنْ تَشَاءُ وَتُذِلُّ مَنْ تَشَاءُ بِيَدِكَ الْخَيْرُ ۖ إِنَّكَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ

4. آیه منتخب از جزء چهار: سوره آل عمران - آیه 191

الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِيَامًا وَقُعُودًا وَعَلَىٰ جُنُوبِهِمْ وَيَتَفَكَّرُونَ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَٰذَا بَاطِلًا سُبْحَانَكَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ

5. آیه منتخب از جزء پنج: سوره نساء - آیه 147

مَا يَفْعَلُ اللَّهُ بِعَذَابِكُمْ إِنْ شَكَرْتُمْ وَآمَنْتُمْ ۚ وَكَانَ اللَّهُ شَاكِرًا عَلِيمًا

6. آیه منتخب از جزء شش: سوره مائده - آیه 55

إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ

7. آیه منتخب از جزء هفت: سوره انعام - آیه 54

وَإِذَا جَاءَكَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِآيَاتِنَا فَقُلْ سَلَامٌ عَلَيْكُمْ كَتَبَ رَبُّكُمْ عَلَىٰ نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ أَنَّهُ مَنْ عَمِلَ مِنْكُمْ سُوءًا بِجَهَالَةٍ ثُمَّ تَابَ مِنْ بَعْدِهِ وَأَصْلَحَ فَأَنَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ

8. آیه منتخب از جزء هشت: سوره اعراف - آیه 23

قَالَا رَبَّنَا ظَلَمْنَا أَنْفُسَنَا وَإِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَنَا وَتَرْحَمْنَا لَنَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِينَ

9. آیه منتخب از جزء نه: سوره اعراف - آیه 96

وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَىٰ آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَيْهِمْ بَرَكَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ وَلَٰكِنْ كَذَّبُوا فَأَخَذْنَاهُمْ بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ

10. آیه منتخب از جزء ده: سوره توبه - آیه 32

إِلَّا تَنْفِرُوا يُعَذِّبْكُمْ عَذَابًا أَلِيمًا وَيَسْتَبْدِلْ قَوْمًا غَيْرَكُمْ وَلَا تَضُرُّوهُ شَيْئًا وَاللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ

11. آیه منتخب از جزء یازده: سوره توبه - آیه 104

أَلَمْ يَعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ هُوَ يَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبَادِهِ وَيَأْخُذُ الصَّدَقَاتِ وَأَنَّ اللَّهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ

12. آیه منتخب از جزء دوازده: سوره یوسف - آیه 39

يَا صَاحِبَيِ السِّجْنِ أَأَرْبَابٌ مُتَفَرِّقُونَ خَيْرٌ أَمِ اللَّهُ الْوَاحِدُ الْقَهَّارُ

13. آیه منتخب از جزء سیزده: سوره رعد - آیه 39

يَمْحُو اللَّهُ مَا يَشَاءُ وَيُثْبِتُ وَعِنْدَهُ أُمُّ الْكِتَابِ

14. آیه منتخب از جزء چهارده: سوره نحل - آیه 18

وَإِنْ تَعُدُّوا نِعْمَةَ اللَّهِ لَا تُحْصُوهَا إِنَّ اللَّهَ لَغَفُورٌ رَحِيمٌ

15. آیه منتخب از جزء پانزده: سوره کهف - آیه 58

وَرَبُّكَ الْغَفُورُ ذُو الرَّحْمَةِ لَوْ يُؤَاخِذُهُمْ بِمَا كَسَبُوا لَعَجَّلَ لَهُمُ الْعَذَابَ بَلْ لَهُمْ مَوْعِدٌ لَنْ يَجِدُوا مِنْ دُونِهِ مَوْئِلًا

16. آیه منتخب از جزء شانزده: سوره طه - آیه 50

قَالَ رَبُّنَا الَّذِي أَعْطَىٰ كُلَّ شَيْءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَىٰ

17. آیه منتخب از جزء هفده: سوره انبیاء - آیه 16

وَمَا خَلَقْنَا السَّمَاءَ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا لَاعِبِينَ

18. آیه منتخب از جزء هجده: سوره نور - آیات 41 و42

أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يُسَبِّحُ لَهُ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالطَّيْرُ صَافَّاتٍ كُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلَاتَهُ وَتَسْبِيحَهُ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِمَا يَفْعَلُونَ (41) وَلِلَّهِ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَإِلَى اللَّهِ الْمَصِيرُ (42)

19. آیه منتخب از جزء نوزده: سوره شعراء - آیه 78 تا 82

الَّذِي خَلَقَنِي فَهُوَ يَهْدِينِ (78) وَالَّذِي هُوَ يُطْعِمُنِي وَيَسْقِينِ (79) وَإِذَا مَرِضْتُ فَهُوَ يَشْفِينِ (80) وَالَّذِي يُمِيتُنِي ثُمَّ يُحْيِينِ (81) وَالَّذِي أَطْمَعُ أَنْ يَغْفِرَ لِي خَطِيئَتِي يَوْمَ الدِّينِ (82)

20. آیه منتخب از جزء بیست: سوره نمل - 62

أَمَّنْ يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيَكْشِفُ السُّوءَ وَيَجْعَلُكُمْ خُلَفَاءَ الْأَرْضِ أَإِلَٰهٌ مَعَ اللَّهِ ۚ قَلِيلًا مَا تَذَكَّرُونَ

21. آیه منتخب از جزء بیست و یک: سوره عنکبوت - آیه 65

فَإِذَا رَكِبُوا فِي الْفُلْكِ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ فَلَمَّا نَجَّاهُمْ إِلَى الْبَرِّ إِذَا هُمْ يُشْرِكُونَ

22. آیه منتخب از جزء بیست و دو: سوره فاطر - آیه 2

مَا يَفْتَحِ اللَّهُ لِلنَّاسِ مِنْ رَحْمَةٍ فَلَا مُمْسِكَ لَهَا وَمَا يُمْسِكْ فَلَا مُرْسِلَ لَهُ مِنْ بَعْدِهِ ۚ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ

23. آیه منتخب از جزء بیست و سه: سوره یس - آیه 82

إِنَّمَا أَمْرُهُ إِذَا أَرَادَ شَيْئًا أَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ

24. آیه منتخب از جزء بیست و چهار: سوره زمر - آِیه 36

أَلَيْسَ اللَّهُ بِكَافٍ عَبْدَهُ ۖ وَيُخَوِّفُونَكَ بِالَّذِينَ مِنْ دُونِهِ ۚ وَمَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِنْ هَادٍ

25. آیه منتخب از جزء بیست و پنج: سوره شوری - آیه 5

تَكَادُ السَّمَاوَاتُ يَتَفَطَّرْنَ مِنْ فَوْقِهِنَّ ۚ وَالْمَلَائِكَةُ يُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَيَسْتَغْفِرُونَ لِمَنْ فِي الْأَرْضِ ۗ أَلَا إِنَّ اللَّهَ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ

26. آیه منتخب از جزء بیست و شش: سوره فتح - آیه 4 و 7

هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ السَّكِينَةَ فِي قُلُوبِ الْمُؤْمِنِينَ لِيَزْدَادُوا إِيمَانًا مَعَ إِيمَانِهِمْ ۗ وَلِلَّهِ جُنُودُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۚ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا (4)

وَلِلَّهِ جُنُودُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۚ وَكَانَ اللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمًا (7)